استفاده از غذاهای مناسب برای سوء هاضمه یکی از روش هایی است که به کمک آن می توان از این عارضه پیشگیری کرد.
هر فردی ممکن است هر از گاهی مشکلات گوارشی را تجربه کند مخصوصاً اگر غذا با عجله خورده شود و یا میان وعده چرب و پرکالری باشد.
معمولا این حس درد و ناراحتی به سرعت رفع می شود اما اگر علائمی مثل درد شکم، سنگینی و نفخ ادامه داشتند با تغییر رژیم غذایی مشکل برطرف خواهد شد.
افرادی که این مشکل را تجربه می کنند اغلب به آن معده درد می گویند. سوء هاضمه علل مختلفی دارد اما اصولاً مربوط به عادات غذایی افراد است.
سریع غذا خوردن، پرخوری، مصرف غذاهای تند، کافئین، الکل، نوشیدنی های گازدار، شکلات همگی تحریک کننده سوء هاضمه هستند.
از میان این ها، سیگار کشیدن و مصرف الکل از اصلی ترین علل سوء هاضمه به شمار می آیند. سایر علل احتمالی شامل عفونت (باکتریایی)، گاستریت مزمن و پپتیک اولسر (زخم گوارشی) است.
علل بروز سوء هاضمه
سوء هاضمه به علل مختلفی رخ می دهد از جمله:
- پرخوری یا سریع غذا خوردن
- مصرف غذاهای تند، چرب یا اسیدی
- نوشیدن الکل یا کافئین
- سیگار کشیدن
- اضطراب
- آلرژی غذایی
- دیر وقت غذا خوردن
- فواصل طولانی بین مصرف غذاها
- هلیکوباکتر پیلوری
انواع غذاهای مناسب برای سوء هاضمه
رژیم غذایی سوء هاضمه مناسب برای افرادی است که از این مشکل رنج می برند. بنابراین رعایت نکات زیر مفید خواهند بود:
- حجم غذا را کم و در دفعات متعدد میل کنید (۴ تا ۵ بار در روز)
- ۲ تا ۳ ساعت قبل از خواب، غذا یا میان وعده مصرف نکنید.
- مصرف غذاهای چرب را کاهش دهید.
- از مصرف غذا و نوشیدنی های بسیار داغ یا سرد اجتناب کنید.
- از مصرف مایعات بسیار با غذا اجتناب کنید.
- آرام غذا بخورید و کامل بجوید.
- از پوشیدن لباس های تنگ یا کمربند اجتناب کنید.
- اگر رفلاکس شبانه دارید، قدری سر خود را بالاتر قرار دهید و قبل از خواب چیزی نخورید.
- بعد از غذا ورزش نکنید.
- در صورت چاقی و اضافه وزن به مرور وزن کم کنید و رژیم غذایی متعادل داشته باشید.
کربوهیدرات ها
| غذاهای مجاز | غذاهای غیرمجاز/ کاهش مصرف | نکته ها و اطلاعات بیشتر |
| نان سفید یا قهوه ای، نان خمیر ترش، مافین، نان پیتا، نان ایرانی ساده، نان چاپاتی، آرد سفید یا غلات کامل، غلات صبحانه مثل کورن فلکس، اسپشل کی، کریپسی رایس، پوره برنج، ویتابیکس، پوره جو، برنج سفید، باسماتی، پاستا و نودل، سیب زمینی شیرین، سیب زمینی معمولی، چوب شور ساده، سمولینا، کینوا، نودل و برنج و غلات کامل | خرده نان، غذاهای صنعتی با مخمر بالا مثل نان تست | برخی از بیماران با محصولات غلات کامل با مشکل مواجه می شوند مثل نان سفید، نان ذرت، میوه یا آجیل. از این غذاها در حد تعادل مصرف کنید. در صورت بروز علائم از مصرف آنها اجتناب کنید. برخی اوقات ماکارونی، نان، رشته فرنگی عوارضی ایجاد می کنند مثل احساس سیری سریع که در این صورت حجم غذا را باید بکاهید. |
سبزیجات
| غذاهای مجاز | غذاهای غیرمجاز/ کاهش مصرف | نکته ها و اطلاعات بیشتر |
| سبزیجات پخته یا خام | گوجه فرنگی و محصولات بر پایه گوجه، شلغم، کلم، گل کلم، جوانه لوبیا، کلم بروکسل، مارچوبه، بروکلی، پیاز، پیازچه، سیر، فلفل، کاری، نعنا، سبزیجات با سس های چرب، خامه، پنیر، بیکن یا گوشت خوک، سبزیجات ترشی یا تخمیری مثل کیمچی، ترشی ها، شورها | مقدار کمی از این غذاها منعی ندارد اما به طور کل باید از مصرف آنها اجتناب کنید چون اسید معده را افزایش می دهند. نعنا و ادویه ها تون اسفنکتر تحتانی مری را می کاهند و باعث رفلاکس اسید معده می شوند برخی اوقات سبزیجات خام دیر هضم می شوند. بنابراین آنها را با سبزیجات پخته جایگزین کنید. |
میوه ها
| غذاهای مجاز | غذاهای غیرمجاز/ کاهش مصرف | نکته ها و اطلاعات بیشتر |
| میوه های پخته شده یا خام، آجیل ها دانه ها | آب مرکبات و مرکبات، انگور، انبه، گیلاس، هندوانه | برخی اوقات میوه های خام یا خشک یا دانه ها هضم مشکلی دارند. بنابراین اندکی از آنها مصرف کنید. می توانید غذاهای پخته و کره بادام زمینی نرم، بدون افزودنی به جای کره، کره آجیل ها یا کره دانه ها استفاده کنید |
شیر و لبنیات
| غذاهای مجاز | غذاهای غیرمجاز/ کاهش مصرف | نکته ها و اطلاعات بیشتر |
| شیر، ماست، پنیر سفت بدون لاکتوز. جایگزین های گیاهی مثل بادام، جو دوسر و برنج | شیر نارگیل، شیر پرچرب و لبنیات معمولی، خامه زده شده، میلک شیک، اسموتی و سایر غذاهای غنی از هوا | گاهی اوقات شیر بدون لاکتوز کم چرب هم علائم ایجاد می کند. در این صورت کامل شیر و لبنیات را حذف کنید |
گوشت و جایگزین آن
| غذاهای مجاز | غذاهای غیرمجاز/ کاهش مصرف | نکته ها و اطلاعات بیشتر |
| همه گوشت‌ها، مرغ (برش های نازک تر مثل فیله، گِرد و کمر انتخاب کنید) ماهی، تخم مرغ، حبوبات (در حد اعتدال) | گوشت های سفت با چربی، دودی یا پخته شده دراغذیه فروشی، خورشت ها، گوشت آب پز، راگو. پوست مرغ، گوشت چرب، گوشت فرآوری شده یا ماهی. اندام ها، کلیه، مغز و کبد | گوشت ها را بدون افزودن سس بپزید. قبل از پخت، چربی ها را کاملاً بردارید مخصوصاً پوست مرغ و ماهی، حبوبات نفاخ هستند پس از مصرف آنها اجتناب کنید چون دل درد را افزایش می دهند. |
اسنک ها، شیرینی، چاشنی ها و نوشیدنی های الکلی
| غذاهای مجاز | غذاهای غیرمجاز/ کاهش مصرف | نکته ها و اطلاعات بیشتر |
| آب یک و نیم تا دو لیتر در روز شامل چای گیاهی، قهوه جو سبک، بابونه، سبزیجات تازه، آبمیوه، آب نارگیل، نمک، گیاهان دارویی (مثل پونه کوهی، مریم گلی، آویشن، ریحان، رزماری، گشنیز و زنجبیل). روغن ها (روغن زیتون، آووکادو، در حد تعادل خوب هستند) | الکل، نوشابه های گازدار، نوشابه، قهوه، چای، چای سیاه، آب مرکبات، شکلات، آدامس، غذاهای شیرین شده مصنوعی با سوربیتل، مانیتول، زایلوتول، غذاهای پرچرب مثل سرخ کردنی ها، شیر یا خامه نارگیل، سس، سس با خامه، غذاهای چرب، مارگارین، کره، گوشت خوک، دسر خامه، آبگوشت پر چرب | جویدن آدامس و مکیدن شکلات علائم را بدتر می کند چون حاوی ساکاروز، مواد تخمیری بوده و تولید هوا را در معده افزایش می دهد و جویدن طولانی مدت تولید اسید را تحریک می کند. از چربی ها، چاشنی های سنگین و سس ها باید اجتناب شود چون خالی شدن معده را با کندی همراه می کنند. |
از روش های پخت با چربی کم استفاده کنید مثل جوشاندن، گریل، کبابی، بخارپز (حداکثر ۵ بار در هفته).
همچنین، معمولا بابونه، ملیسا و سنبل الطیب می توانند به کاهش درد کمک کند.
سخن آخر
در سوء هاضمه، فرد درد و ناراحتی در قسمت بالای شکم تجربه می کند. مشکل عدم هضم مداوم غذا وقتی رخ می دهد که اسید معده در تماس با غشای مخاطی سیستم گوارش قرار بگیرد.
سوء هاضمه دردناک و اذیت کننده است اما استفاده از غذاهای مناسب و سبک زندگی به کاهش علائم کمک می کنند.
با اجتناب از مصرف غذاهای محرک، استفاده از پروتئین های بدون چربی، خوراکی های غنی از فیبر و هیدراته نگه داشتن بدن از سوء هاضمه دور خواهید ماند.