واریکوسل بیماری رایجی است که رگ های بیضه و کیسه بیضه را تحت تاثیر قرار می دهد. شاید برایتان این سوال پیش آمده که علت واریکوسل در مردان چیست و چه زمانی ایجاد می شود؟
ساختار بیضه ها
بیضه ها دو اندام تناسلی مردانه هستند که داخل آن ها اسپرم، سلول های تولید کننده اسپرم و تستوسترون (هورمون مردانه) وجود دارد.
بیضه ها در کیسه ای به نام کیسه بیضه قرار گرفته اند. در داخل این کیسه، اپیدیدیم یا ساختاری کوچک نیز وجود دارد که در آن اسپرم بالغ می شود.
ساختاری به نام مجرای وازدفران نیز بخشی از یک ساختار بزرگتر به نام طناب اسپرماتیک بوده و اسپرم را از اپیدیدیم به پروستات می برد. این ساختار بسیار مهم شامل مجرای وازدفران، عروق خونی، اعصاب و کانال های لنفاوی است.
رگ های طناب اسپرماتیک ساختاری به نام شبکه پامپینی فرم را تشکیل می دهند. این رگ ها مسئول جریان یافتن خون در بیضه ها، اپیدیدیم و مجرای وازدفران هستند.
رگ های شبکه پامپینی فرم به رگ های طناب اسپرماتیک پیوسته و وارد گردش خون اصلی کلیه ها می شوند. اما گاهی اوقات شبکه پامپینی فرم دچار اختلال شده و باعث ایجاد مشکلی تحت عنوان واریکوسل می شود.
واریکوسل چیست؟
واریکوسل به معنای گشاد شدن رگ ها در شبکه وریدی پامپینی فرم در کیسه بیضه است. این اتفاق زمانی رخ می دهد که شبکه وریدی پیچ خورده و بزرگ شود.
واریکوسل تقریبا شبیه واریس در پاهاست، اما در عوض در کیسه بیضه ظاهر می شود. این بیماری گسترده حدود ۲۰ درصد از جمعیت مردان بارور را درگیر می کند.
واریکوسل در مردان نابارور رایج تر بوده و تقریبا ۴۰ درصد از این افراد را تحت تاثیر قرار می دهد. بر این اساس خواهیم فهمید که بین ابتلا به واریکوسل و ناباروری ارتباطی وجود دارد.
علت واریکوسل بیضه در مردان
یکی از دلایل ابتلا به واریکوسل عملکرد نادرست دریچه های رگ های طناب اسپرماتیک است که خون را به بیضه ها برده و تخلیه می کنند.
جریان خون ناکافی در این رگ ها باعث تجمع خون و جریان برگشتی به داخل رگ ها و در نتیجه تورم و بزرگ شدن آن ها می شود. دلیل بروز این اتفاق به طور دقیق مشخص نیست، اما علتی مشابه ایجاد رگ های واریسی پاها وجود دارد.
واریکوسل زمانی ظاهر می شود که دریچه های داخل رگ ها به درستی عمل نکرده و خون را از بیضه ها خارج و به سمت قلب هدایت نکنند. دریچه های یک طرفه در رگ ها به خون اجازه می دهند به سمت قلب جریان یابد.
اما دریچه های معیوب جریان خون را مختل کرده و خون به جای اینکه به آرامی حرکت کند، در یک محل جمع می شود.
این تجمع خون باعث گشاد شدن عروق شده و اختلال در جریان خون در نهایت از عملکرد صحیح بیضه جلوگیری می کند.
بر اساس تخمین ها از هر ۱۰۰ مرد، ۱۵ نفر از واریکوسل رنج می برند. هیچ عامل خطر قابل توجه یا علت مشخصی وجود نداشته و هیچ ارتباط شناخته شده ای با نژاد، قومیت، محل تولد یا نقص مادرزادی نیز مشاهده نشده است.
واریکوسل معمولا در دوران بلوغ ایجاد شده و در مردان بین ۱۵ تا ۲۵ سال رایج تر است. واریکوسل که به طور ناگهانی در مردان مسن ایجاد می شود گاهی ناشی از تومورهای کلیه است که در جریان خون به رگ های بیضه اختلال ایجاد می کنند.
علت دقیق ابتلا به واریکوسل در مردان هنوز مشخص نیست، اما این بیماری اکثرا به دلیل عوامل متعددی از جمله موارد زیر رخ می دهد:
- اختلالات مادرزادی : مشکلاتی که از بدو تولد در دریچه های بیضه وجود دارند منجر به واریکوسل، کوچک شدن بیضه ها، کاهش کیفیت اسپرم، آسیب دیدگی سلول های اسپرم و اختلالات باروری می شوند.
- فشار شکم : وارد شدن فشار به شکم یکی از عواملی است که باعث ایجاد واریکوسل می شود. این مشکل که ناشی از وجود تومور خلفی صفاقی یا بیماری های دیگر است، با ایجاد اختلال در جریان خون در داخل کیسه بیضه، زمینه تشکیل واریکوسل را فراهم می کند.
- ورزش های سنگین : انجام ورزش های سنگین مانند بدنسازی، وزنه برداری یا تمرینات سخت که فشار زیادی به بدن وارد می کنند نیز با آسیب رساندن به دریچه های بیضه نجر به واریکوسل می شوند.
در برخی موارد، واریکوسل در مردان به علت آسیب دیدگی بیضه ها ایجاد می شود. اختلال انعقاد یا پیچ خوردگی بیضه (وضعیتی که بیضه در کیسه محافظ به دور خود می پیچد) سایر علل احتمالی ابتلا به واریکوسل هستند.
مردانی که سابقه سنگ کلیه دارند نیز باید با پزشک درباره خطر ابتلا به این بیماری صحبت کنند.
اگر مردی یک بار دچار سنگ کلیه شده باشد، ۱۵ درصد احتمال ابتلای مجدد به این مشکل وجود دارد. در مردانی که دو مرتبه این مشکل را تجربه کرده اند این احتمال به ۳۰ درصد افزایش می یابد.
سنگ کلیه میان مردان رایج تر است، زیرا نسبت به زنان ادرار کمتری تولید می کند. بنابراین، ادرار غلیظ‌تری در مثانه نشسته و باعث تجمع باکتری هایی می شود که در صورت تکرر ادرار وجود نداشتند.
واریکوسل معمولا چه زمانی ایجاد می شود؟
واریکوسل معمولا به آهستگی یا به آرامی ایجاد شده و در هر زمان می توان آن را تشخیص داد. هرچند این بیماری در دوران بلوغ و اوایل بزرگسالی رایج تر است.
حدود ۱۵ درصد از تمام موارد واریکوسل در مردان ۱۴ تا ۱۹ ساله رخ می دهد. اندازه بیضه ها در دوران بلوغ به سرعت افزایش یافته و منجر به افزایش جریان خون به بیضه ها می شود.
در صورتی که دریچه های رگ ها به درستی عمل نکنند، این افزایش جریان خون منجر به واریکوسل خواهد شد.
هرچند این بدان معنا نیست که مردان مسن به واریکوسل مبتلا نمی‌شوند. در حقیقت آخرین مطالعات نشان داده است که احتمال ابتلا به واریکوسل با افزایش سن بیشتر شده و با گذشت هر دهه حدود ۱۰ درصد افزایش می یابد.